Wilhelm Richard Wagner ; sinh ngày 22 tháng 5 năm 1813 tại Leipzig, nước Đức – mất ngày 13 tháng 2 năm 1883 tại Venice, nước Ý) là nhà soạn nhạc kiêm nhạc trưởng, đạo diễn kịch và nhà lý luận âm nhạc người Đức nổi tiếng bởi các tác phẩm opera (hay nhạc kịch theo cách gọi sau này). Không như nhiều soạn gia lớn khác ông tự viết lời lẫn phân cảnh cho các tác phẩm của mình. Âm nhạc của ông nhất là thời kì sau này trứ danh bởi cấu trúc đối âm (contrapuntal), phong phú chất nửa cung (chromatism) lẫn giai điệu và hòa âm, trau chuốt theo một mô-típ nền nhạc luôn thích hợp vời từng nhân vật, từng phân cảnh trong nhạc phẩm. Ông là người tiên phong dùng những kĩ thuật rất khó trong âm nhạc như chất nửa cung nghiêm ngặt, chuyển đổi âm vực rất nhanh và do đó đã tạo ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển của nền âm nhạc cổ điển tại châu Âu.
Ông diễn đạt tư tưởng âm nhạc của bản thân trong tác phẩm tổng hợp các thể loại âm nhạc, kịch nghệ, thi ca mang tên Gesamtkunstwerk (nghĩa là "hợp tuyển"); chúng được cô đọng lại trong bốn vở trình diễn opera tiêu biểu tên Der Ring des Nibelungen năm 1876. Ông đã tự xây dựng nhà hát riêng Bayreuth Festspielhaus để trình diễn tác phẩm mình như ông vẫn hình dung.
Richard Wagner sinh tại Leipzig, số 3, Brühl, là người con thứ 9 của Carl Friedrich Wagner. Cha ông là một thư kí trong sở cảnh sát Leipzig và mẹ ông, Johanna Rosine (née Paetz), là con gái của một thợ làm bánh.
Cha của Wagner mất so bệnh sốt phát ban 6 tháng sau khi sinh Richard, sau đó Johanna bắt đầu sống với bạn của Carl, diễn viên và là nhà viết kịch Ludwig Geyer. Vào tháng 8, 1814 Johanna và Geyer có thể đã cưới nhau mặc dù không có giấy tờ về việc này ở nơi đăng ký kết hôn tại nhà thời Leipzig. Bà cùng gia đình dời đến nơi ở của Geyer tại Dresden. Cho đến khi 14 tuổi, Wagner được gọi là Wilhelm Richard Geyer. Ông hầu như nghĩ chắc chắc rằng Geyer là cha đẻ của mình.
Khi bố dượng mất năm 1821 ở Dresden, cậu bé Richard được bà con phía bố dượng nuôi đến năm 1827. 1822-1827, Richard học Trường Kreuzschule ở thành phố văn hóa Dresden. 1828-1830, Richard học Trường Nikolaischule , rồi Trường Thomasschule ở thành phố Leipzig. Richard sống trong cảnh mồ côi cha nên ngỗ ngược, khó bảo, bị bạn cùng học gọi là “der Kosak” (dân Cô-dắc). Trong thời gian 1828-1830, Richard coi người người bác Adolph Wagner như một thần tượng.Ông là nhà ngôn ngữ có quan hệ thư từ với đại văn hào Goethe và là dịch giả, dịch các kịch của Sophokle.
Richard đọc sách trong thư viện của người bác các tác phẩm của Shakespeare và các nhà văn lãng mạn, trong số đó có E. T. A. Hoffmann. Richard viết vở kich 5 hồi Leubald theo phong cách Shakespeares khi đang còn là học sinh. Richard Wagner học nhạc ở Đại học Leipzig. Cuộc đời Richard Wagner đầy sôi động với những thăng trầm. Ông là người tiên phong dùng kỹ thuật chất nửa cung (chromatism), cấu trúc đối âm (contrapuntal). Điều đó đã tạo ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển của nền âm nhạc châu Âu.Richard Wagner là một trong những nghệ sĩ tiêu biểu của âm nhạc lãng mạn thế kỷ XIX ở châu Âu. Vấn đề đánh giá tài năng của Wagner tới nay vẫn đang được bàn cãi sôi nổi: hoặc ca ngợi hết lời hoặc là phủ nhận tất cả những gì ông sáng tác.
Đề tài những vở nhạc kịch của Wagner không liên quan tới thời sự. Chúng nảy sinh từ kho tàng văn học dân gian Đức, ví dụ từ câu chuyện cổ tích về người thủy thủ như trong vở ” Người Hà Lan phiêu bạt” (Der fliegende Hollander) năm 1852, hay từ những truyền thuyết Đức như các vở nhạc kịch cùng tên “Tannhãuser”năm 1845, “Lohengrin”năm 1850, “Chiếc vòng Nibelungen”năm 1874, “Walkũre”năm 1869, “Hoàng hôn của các thần linh”năm 1876, .v.v…
Âm nhạc của Wagner huyền bí như chính các câu chuyện cổ tích và truyền thuyết. “Wagner là một nhà Lãng mạn , vì âm nhạc của ông tất cả đều hướng về tự nhiên và tình yêu.” Vaughan Williams thì diễn tả rằng, tác phẩm Wagner mang lại “một cảm giác về sự cảm thông, cũng như khi gặp một người bạn cũ”, Puccini thậm chí còn thừa nhận: “… chúng ta chỉ như tiếng mandolin phụ họa, tô vẽ thêm xung quanh Wagner.” Ngay từ thời kỳ sơ khai của điện ảnh, thì những sáng tác nhạc cho phim đều chịu ảnh hưởng trực tiếp mạnh mẽ từ Wagner, nên nhiều người thấy nhạc Wagner gần với nhạc phim.
Lý do nào đó khiến Wagner trở thành một kẻ bị ghét bỏ, gây ác cảm? Nguyên nhân chính chủ yếu do “thói Đức” : cuồng nhiệt, vượt rào tình cảm đến tình yêu, vợ chồng với Những mối quan hệ giông bão : Wagner sáng tác chương đầu đặc biệt gợi tình của vở opera “Die Walküre” khi đang mê đắm Mathilde - vợ Otto Wesendonck (1815-1896) - người bảo trợ Wagner. Nhạc trưởng Hans von Bülow là một trong những cộng sự thân thiết nhất của Wagner, chồng hợp pháp của Cosima. Wagner và Cosima đã trở thành một cặp tình nhân và thành vợ chồng. Otto Wesendonck đã hết sức tức giận khi biết hành động này của Wagner.
Sự căng thẳng ở Đồi Xanh đã trở nên không thể chịu đựng nổi khi Wagner ngày càng công khai tình cảm dành cho Mathilde, dẫn đến sự tan vỡ mối quan hệ giữa hai gia đình. Gia đình Wesendonck cuối cùng đã bán căn biệt thự ở ngoại ô Zürich và ngôi nhà thôn dã gần đó trên Đồi Xanh vào năm 1871 rồi chuyển đến nước Đức. Trong lịch sử opera, các nhà văn viết lời, các nhạc sĩ viết nhạc, rất ít khi nhạc sĩ viết lời. Richard Wagner là nhạc sĩ sáng lập ra trường phái mới trong lịch sử opera với từ Gesamtkunstwerk (nghĩa là “toàn bộ tác phẩm nghệ thuật”) với sự nhất quán giữa kịch bản, nhạc, diễn suất trên sân khấu để làm tăng giá trị của nội dung kịch. Wagner tin rằng ngôn từ và âm nhạc luôn cần phải được viết bởi một đầu óc độc lập, đó là lý do vì sao ông luôn cố gắng tự viết lời cho opera của mình.
Hằng năm, kể từ năm 1876, tại Bayreuth diễn ra một festival âm nhạc dành riêng cho các vở opera của Wagner. Wagner chính là người khởi xướng và thúc đẩy ý tưởng tổ chức festival này. Các buổi biểu diễn diễn ra trong một nhà hát - Bayreuth Festspielhaus. Festival trở thành điểm hành hương của những người hâm mộ Wagner.
Lohengrin
Ride of the Valkyries
Spring waltz
Walkürenritt
The Best Overtures & Preludes
Parsifal Act I Prelude1
The Best of Wagner
No comments:
Post a Comment