Lịch sử kiến trúc nghiên cứu sự phát triển và lịch sử của nền kiến trúc thế giới thông qua việc nghiên cứu các ảnh hưởng ở các góc độ khác nhau như nghệ thuật, văn hoá, chính trị kinh tế và kĩ thuật. Nhìn chung, nhiệm vụ của lịch sử kiến trúc là phải xây dựng được mối quan hệ giữa ý nghĩa biểu cảm vô hình của công trình kiến trúc (ngữ nghĩa, chức năng, biểu tượng...) với sự thể hiện hữu hình của các đối tượng kiến trúc (kích thước, vật liệu, thành phần của kiến trúc...) và đặt vào trong một nghiên cứu tổng thể của thời điểm lịch sử.
Lịch sử kiến trúc, cũng như bất kì một ngành nghiên cứu lịch sử có nguyên tắc nghiên cứu về sự giới hạn và sự tiềm ẩn của lịch sử. Điều đó có nghĩa là dưới một cùng một sự kiện chúng ta có thể có nhiều cách nhìn nhận và suy diễn khác nhau, phụ thuộc vào hoàn cảnh quan sát. Từ đó cho phép nảy sinh ra một số lượng lớn các quan điểm nghiên cứu về lịch sử kiến trúc, đặc biệt ở phương Tây
Vào thế kỉ 19, kiến trúc Cổ điển được nhìn nhận từ góc độ hình thức, nhất mạnh xuống đặc điểm hình thái của hình thức, kĩ thuật và vật liệu. Thời kì này cũng chứng kiến sự xuất hiện các kiến trúc sư riêng lẻ, sự pha trộn của các luồng tư tưởng mà sau này sẽ trở thành chủ đề cho các phong trào nghệ thuật. Trên những bình diện đó, lịch sử kiến trúc là một nhánh phân ngành của lịch sử nghệ thuật, tập trung vào lịch sử phát triển tiến hóa của các nguyên tắc và phong cách thiết kế công trình và thiết kế đô thị.
Dưới ảnh hưởng của sự đa nguyên Hậu Hiện đại, các nhà lý thuyết gần đây cố gắng mở rộng kiến trúc ra những diễn dịch mới đa dạng hơn. Những lý thuyết ngôn ngữ (linguistic) thịnh hành trong giữa thập niên 1990 cố gắng nhìn nhận các thành tố kiến trúc nhưng một ngôn ngữ độc lập, đóng góp và sự phát triển của Lý luận Phê bình (Critical Theory). Các nghiên cứu về Chú giải Ngôn ngữ (Hermeneutics) đóng góp những khía cạnh khác cho lịch sử kiến trúc và các bản tính trọng điểm của kiến trúc được xem như những hiện tượng. Tất cả đều tìm cách tiếp cận và xác định kiến trúc như một dạng của ngôn ngữ. Hai cách nhìn nhận đó khác nhau ở các khái niệm tham khảo, trong khi Lý thuyết Phê bình chủ yếu mang tính tự tham chiếu các đặc điểm cá nhân (seft-referential), còn Chú giải ngôn ngữ nặng về nghiên cứu bối cảnh tình huống (contextual).
Xu thế chung của thời đại có thể xem như một phản ứng với các quan điểm siêu hình, nặng tính lý thuyết trước đó, cũng những ưu thế của những biểu hiện siêu hiện đại trong quá trình toàn cầu hóa, hậu tư bản (late capitalism) và dân chủ tự do mới (neo-liberal democracy). Sự gia tăng nhận thức dưới ảnh hưởng của chủ nghĩa thuộc địa cũng thúc đẩy quá trình xem xét lại về kiến trúc ở các quốc gia thuộc địa hóa và tìm kiếm sự giải phóng khỏi những quan điểm lý thuyết và thực hành không phù hợp của phương Tây.
Nhìn chung, lịch sử kiến trúc phương Tây được phân loại rõ ràng thành từng giai đoạn phát triển trong khi ở nền văn hóa ngoài phương Tây lịch sử kiến trúc ít liên quan đến đến các bối cảnh lịch sử. Dưới ảnh hưởng của quá trình thuộc địa và sự ưu thế của văn hóa phương Tây, vấn đề lại càng trở nên phức tạp hơn. Các nhà viết sử Hậu Hiện đại đang cố gắng xác định cốt lõi của vấn đề. Tuy nhiên do tầm vóc quá lớn, người ta vẫn chưa tìm thấy được một sự đồng thuận của các nhà viết sử, thậm chí quan điểm của cá nhân đôi khi cũng không thống nhất, biến đổi theo thời gian. Nhưng có thể nói rằng, lịch sử kiến trúc phản ánh sự phát triển chung của lịch sử nhân loại.
1 Thời kì đồ đá
2 Kiến trúc Cổ đại
2.1 Kiến trúc Ai Cập cổ đại
2.2 Kiến trúc Lưỡng Hà
2.3 Kiến trúc Hy Lạp cổ đại
2.4 Kiến trúc La Mã cổ đại
2.5 Kiến trúc Byzantine
2.6 Kiến trúc Ba Tư
3 Lịch sử kiến trúc châu Âu
3.1 Kiến trúc thời Trung cổ
3.2 Kiến trúc tiền La Mã
3.3 Kiến trúc La Mã
3.4 Kiến trúc Gothic
3.5 Kiến trúc thời Phục Hưng
3.6 Kiến trúc Baroque
3.7 Kiến trúc Rococo
3.8 Kiến trúc Tân cổ điển
3.9 Kiến trúc Hiện đại
3.10 Kiến trúc Biểu hiện
3.11 Kiến trúc Quốc tế
3.12 Kiến trúc Hậu Hiện đại
3.13 Phi kiến trúc
The history of architecture traces the changes in architecture through various traditions, regions, overarching stylistic trends, and dates. The branches of architecture are civil, sacred, naval, military, and landscape architecture.
1 Neolithic arch
2 Ancient Near East Africa and Mediterranean
2.1 Ancient Mesopotamia
2.2 Ancient Egyptian architecture
2.3 Greek architecture
2.4 Roman architecture
2.5 Byzantine architecture
2.6 Persian architecture
3 Islamic architecture
4 Africa
5 Southern Asia
5.1 Indian architecture
6 Buddhist architecture
7 Southeast Asia
7.1 Architecture of the Khmer Empire
7.2 Indonesian architecture
8 Eastern Asia
8.1 Chinese architecture
8.2 Korean architecture
8.3 Japanese architecture
9 Pre-Columbian
9.1 Mesoamerican architecture
9.2 Incan architecture
9.3 Ancient architecture of North America
10 Europe to 1600
10.1 Medieval architecture
10.1.1 Pre-Romanesque
10.1.2 Romanesque
10.1.3 Gothic
10.2 Renaissance architecture
11 European and colonial architecture
11.1 Baroque architecture
11.2 Return to Classicism
11.3 Revivalism and Orientalism
11.4 Beaux-Arts architecture
11.5 Art Nouveau
12 Early Modern architecture
12.1 Expressionist architecture
12.2 Art Deco
12.3 International Style
13 Contemporary architecture
13.1 Modern architecture
13.2 Critical regionalism
13.3 Postmodern architecture
13.4 Deconstructivist architecture
14 Architecture in the 21st century
1. Kiến trúc thời kì đồ đá - Neolithic arch
Ở Tây Nam Á, thời kì đồ đá trong lịch sử kiến trúc bắt đầu từ khoảng 10000 năm trước Công nguyên ở vùng Cận Đông(levant), từ thời kì Tiền đồ sứ Đồ đá mới A và Tiền đồ sứ Đồ đá mới B (Pre-Pottery Neolithic A/Pre-Pottery Neolithic B) và mở rộng ra hướng đông và hướng tây. Thời kì văn minh Đồ đá mới ở Đông nam Anatolia, Syria và Iraq vào khoảng 8000 năm trước Công nguyên. Hình thái xã hội hái lượm bắt đầu từ 7000 năm trước Công nguyên ở Đông Nam châu Âu, và ở Trung Âu vào khoảng 5500 năm trước Công nguyên. Ở châu Mỹ và châu Đại dương, người thổ dân bản địa vẫn còn ở thời kì đồ đá cho đến khi người châu Âu khám phá ra họ.
Các cư dân thời Đồ đá ở Cận Đông, Anatolia, Syria, phía nam bình nguyên Lưỡng Hà và Trung Á là những nhà xây dựng vĩ đại. Họ đã biết sử dụng gạch-bùn để xây nhà ở và các ngôi làng. Ở Çatalhöyük, người ta đã biết trang trí nhà cửa với những tranh vẽ tạo hình người và thú vật. Ở Trung Âu, các căn nhà dài bằng phên liếp đã được xây dựng. Các khu mộ tỉ mỉ cũng được cũng xây dựng. Đặc biệt, ngày nay vẫn còn hàng ngàn ngôi mộ như vậy ở Ireland. Người thời Đồ đá mới ở quần đảo Anh cũng xây dựng những nấm mồ và phòng mộ cho mình và các trại tường đất đắp(causewayed camps), các vòng tròn đá (henges flint mines) và các đài đá lớn hình tròn (cursus monuments).
Neolithic architecture refers to structures encompassing housing and shelter from approximately 10,000 to 2,000 BC, the Neolithic period. In southwest Asia, Neolithic cultures appear soon after 10,000 BC, initially in the Levant (Pre-Pottery Neolithic A and Pre-Pottery Neolithic B) and from there into the east and west. Early Neolithic structures can be found in southeast Anatolia, Syria, and Iraq by 8,000 BC, with food-producing societies first appearing in southeast Europe by 7,000 BC, and central Europe by ca. 5,500 BC (of which the earliest cultural complexes include the Starčevo-Koros (Cris), Linearbandkeramic, and Vinča. The people of the Americas and the Pacific remained at the Neolithic level of technology up until the time of European contact, including very small exceptions (a few copper hatchets and spear heads in the Great Lakes region).
The Neolithic peoples in the Levant, Anatolia, Syria, northern Mesopotamia and central Asia were great builders, utilising mud-brick to construct houses and villages. At Çatalhöyük, houses were plastered and painted with elaborate scenes of humans and animals. In Europe, long houses built from wattle and daub were constructed. Elaborate tombs for the dead were also built. These tombs are particularly numerous in Ireland, where there are many thousand still in existence. Neolithic people in the British Isles built long barrows and chamber tombs for their dead and causewayed camps, hengesflint mines and cursus monuments. Early Neolithic water wells from the Linear Pottery culture have been found in central Germany near Leipzig. These constructions are built in timber with complicated woodworking joints at the edges and have been dated between 5,200 and 5,100 BCE.
Megaliths found in Europe and the Mediterranean were also erected in the Neolithic period. These monuments include both megalithic tombs, temples and structures of unknown (possibly religious or astronomical) purpose. The oldest known megalithic temple is Ggantija on Gozo Island.
 |
| A dolmen at Couto Esteves, Portugal |
Neolithic pile dwellings have been excavated in Sweden (Alvastra pile dwelling) and in the circum-Alpine area, with remains being found at the Mondsee and Attersee lakes in Upper Austria. Early archaeologists like Ferdinand Keller thought they formed artificial islands, much like the Scottish Crannogs, but today it is clear that the majority of settlements was located on the shores of lakes and were only inundated later on. Reconstructed pile dwellings are shown in open air museums in Unteruhldingen and Zurich (Pfahlbauland).
In Romania, Moldova, and Ukraine, Neolithic settlements included wattle-and-daub structures with thatched roofs and floors made of logs covered in clay. This is also when the burdei (below-ground) style of house construction was developed, which was still used by Romanians and Ukrainians up until the 20th century.
 |
| Excavated dwellings at Skara Brae |
Neolithic settlements include:
· Jericho in the Levant, Neolithic from around 8,350 BC, arising from the earlier Epipaleolithic Natufian culture
· Çatalhöyük in Turkey, 7,500 BC
· Mehrgarh in Pakistan, 7,000 BC
· Göbekli Tepe in Turkey, ca. 9,000 BC
· Nevali Cori in Turkey, ca. 8,000 BC
· Knap of Howar and Skara Brae, the Orkney Islands, Scotland, from 3,500 BC
· over 3,000 settlements of the Cucuteni-Trypillian culture, some with populations up to 15,000 residents, flourished in present-day Romania, Moldova and Ukraine from 5,400–2,800 BC.
The world's oldest known engineered roadway, the Sweet Track in England, also dates from this time.
 |
| Megalithic tomb, Mane Braz, Brittany |
No comments:
Post a Comment