Doan NT: Narciso Yepes

Yepes was born into a family of humble origin in Lorca, Region of Murcia. His father gave him his first guitar when he was four years old, and brought the boy five miles on a donkey to and from lessons three days a week. He took his first lessons from Jesus Guevara, in Lorca. Later his family moved to Valencia when theSpanish Civil War started in 1936.

When he was 13, he was accepted to study at the Conservatorio de Valencia with the pianist and composer Vicente Asencio. Here he followed courses in harmony, composition, and performance. Yepes is credited by many with developing the A-M-I technique of playing notes with the ring (Anular), middle (Medio), and index (Indice) fingers of the right hand. Guitar teachers traditionally taught their students to play by alternating the index and middle fingers, or I-M. However, since Yepes studied under teachers who were not guitarists, they pushed him to expand on the traditional technique. According to Yepes, Asencio "was a pianist who loathed the guitar because a guitarist couldn't play scales very fast and very legato, as on a piano or a violin. 'If you can't play like that,' he told me, 'you must take up another instrument.'" Through practice and improvement in his technique, Yepes could match Asencio's piano scales on the guitar. "'So,' he [Asencio] said, 'it's possible on the guitar. Now play that fast in thirds, then in chromatic thirds.'" Allan Kozinn observed that, "Thanks to Mr. Asencio's goading, Mr. Yepes learned "to play music the way I want, not the way the guitar wants." Similarly, the composer, violinist, and pianist George Enescu would also push Yepes to improve his technique, which also allowed him to play with greater speed.

On 16 December 1947 he made his Madrid début, performing Joaquín Rodrigo's Concierto de Aranjuez with Ataúlfo Argenta conducting the Spanish National Orchestra. The overwhelming success of this performance brought him renown from critics and public alike. Soon afterwards, he began to tour with Argenta, visiting Switzerland, Italy, Germany and France. During this time he was largely responsible for the growing popularity of the Concierto de Aranjuez, and made two early recordings, both with Argenta – one in mono with the Madrid Chamber Orchestra (released between 1953 and 1955), and the second in stereo with the Orquesta Nacional de España (recorded in 1957 and released in 1959). In 1950, after performing in Paris, he spent a year studying interpretation under the violinist George Enescu, and the pianist Walter Gieseking. He also studied informally with Nadia Boulanger. This was followed by a long period in Italy where he profited from contact with artists of every kind. On 18 May 1951, as he leant on the parapet of a bridge in Paris and watched the Seine flow by, Yepes unexpectedly heard a voice inside him ask, "What are you doing?" He had been an unbeliever for 25 years, perfectly content that there was no God or transcendence or afterlife. But that existential question, which he understood as God's call, changed everything for him. He became a devout Catholic, which he remained for the rest of his life.

In 1952 a work ("Romance"), Yepes claims to have written when he was a young boy, became the theme to the film Forbidden Games (Jeux interdits) by René Clément.

Despite Yepes's claims of composing it, the piece ("Romance") has often been attributed to other authors; indeed published versions exist from before Yepes was even born, and the earliest known recording of the work dates from a cylinder from around 1900. In the credits of the film Jeux Interdits, however, "Romance" is credited as "Traditional: arranged – Narciso Yepes." Yepes also performed other pieces for the Forbidden Games soundtrack. His later credits as film composer include the soundtracks to La Fille aux yeux d'or (1961) and La viuda del capitán Estrada (1991). He also starred as a musician in the 1967 film version of El amor brujo. In Paris he met Marysia Szumlakowska, a young Polish philosophy student. They married in 1958 and had two sons, Juan de la Cruz (deceased), Ignacio Yepes, an orchestral conductor and flautist, and one daughter, Ana Yepes, a dancer and choreographer. In 1964, Yepes performed the Concierto de Aranjuez with the Berlin Philharmonic Orchestra, premièring the ten-string guitar, which he invented in collaboration with the renowned guitar maker José Ramírez III. The instrument made it possible to transcribe works originally written for baroque lute without deleterious transposition of the bass notes. However, the main reason for the invention of this instrument was the addition of string resonators tuned to C, A#, G#, F#, which resulted in the first guitar with truly chromatic string resonance – similar to that of the piano with its sustain/pedal mechanism.

After 1964, Yepes used the ten-string guitar exclusively, touring all six inhabited continents, performing in recitals as well as with the world's leading orchestras, giving an average of 130 performances each year. He recorded theConcierto de Aranjuez for the first time with the ten-string guitar in 1969 with Odón Alonso conducting the Orquesta Sinfonica R.T.V. Española. Apart from being a consummate musician, Yepes was also a significant scholar. His research into forgotten manuscripts of the sixteenth and seventeenth centuries resulted in the rediscovery of numerous works for guitar or lute. He was also the first person to record the complete lute works of Bach on period instruments (14-course baroque lute). In addition, through his patient and intensive study of his instrument, Narciso Yepes developed a revolutionary technique and previously unsuspected resources and possibilities. He was granted many official honours including the Gold Medal for Distinction in Arts, conferred by King Juan Carlos I; membership in the Academy of “Alfonso X el Sabio" and an Honorary Doctorate from the University of Murcia. In 1986 he was awarded the Premio Nacional de Música of Spain, and he was elected unanimously to the Real Academia de Bellas Artes de San Fernando. In the 1980s, Yepes formed Trio Yepes with his son Ignacio Yepes on flute and recorder and his daughter Ana dancing to her own choreography. After 1993, Narciso Yepes limited his public appearances due to illness. He gave his last concert on 1 March 1996 in Santander (Spain). He died in Murcia in 1997, after a long battle with lymphoma.

Nghệ sĩ guitar người Tây Ban Nha. Sinh ra trong một gia đình nghèo. Cha Yepes cho con trai mình cây đàn guitar đầu tiên khi cậu chỉ mới 4 tuổi. Ông học bài học guitar đầu tiên của mình với Jesus Guevara tại Lorca. Sau đó, gia đình phải dời đến valencia khi Nội Chiến Tây Ban Nha nổ ra năm 1936. Khi lên 13 tuổi, Narciso đi học tại Conservatoria de Valencia với nghệ sĩ piano Vicente Asecio. Năm 1947 ông biểu diễn tác phẩm Concierto de Aranjuez của Joaquin Rodrigo được chỉ huy bởi Ataúlfo Argenta, điều này đã làm cho Yepes nổi tiếng trước công chúng yêu nhạc Tây Ban Nha.

Vào năm 1952 ông đã chuyển soạn một bản dân ca sang guitar “Romance”, sau này tác phẩm được chọn làm nhạc phim cho bộ phim “Jeux interdits - Forbidden Games” của đạo diễn René Clément. Có thể nói chính điều này đã làm cho tên tuổi Narciso Yepes vang danh khắp thế giới. Vào năm 1964 Yepes tạo ra cây đàn guitar 10 dây giúp cho việc chơi các nhạc phẩm theo trường phái Baroque vốn viết riêng cho đàn luýt hơn là guitar. Kể từ năm 1993 sức khỏe của ông bắt đầu yếu dần, ông ít xuất hiện trứơc công chúng hơn so với trước. Ông thực hiện buổi diễn cuối cùng vào ngày 1 tháng 3 năm 1996 ở Santander( Tây Ban Nha). Narciso Yepes qua đời ngày 4 tháng 5 năm 1997.

Romance thường được hiểu là “Tình ca” .Thuật ngữ này xuất hiện ở Tây Ban Nha thoạt đầu mang ý nghĩa “Bài hát thế tục” được sáng tác bằng tiếng Tây Ban Nha để phân biệt với các ca khúc Tôn giáo bằng tiếng Latinh. Dần dần, ngôn từ Romance được phổ biến, phát triển rộng rãi ra ngoài biên giới Tây Ban Nha và trở thành tên gọi cho một thể loại thơ ca trữ tình và một thể loại âm nhạc dành cho giọng ca. Trong âm nhạc Pháp thế kỷ 18, Romance đồng nghĩa với “Chanson” – đơn giản là một bài hát không cần bè đệm đàn. Thời gian sau đó, ngôn từ này được hiểu đồng nghĩa với “giai điệu” và chỉ đến đầu thế kỷ 19, Romance mới được khẳng định như thể loại ca khúc nghệ thuật hàn lâm, nhất thiết phải có phần đệm.

Cho tới bây giờ, Romance vẫn có nhiều tên gọi khác nhau như: Estudio en Mi de Rubira (Bản Étude cung Mi của Rubira), Spanish Romance, Romance de España, Romance of the Guitar, Romanza và Romance d’Amour. Về tác giả thì có khi từng nơi, từng lúc được xem là của Antonio Rubira (?-?), David del Castillo (?-1937), Francisco Tárrega (1852-1909), Fernando Sor (1778-1939), Daniel Fortea (1878–1953), Miguel Llobet (1878-1938), Vicente Gómez (1911-2001) và Narciso Yepes (1927-1997). Đây hầu hết là những nhà soạn nhạc và biểu diễn guitar nổi tiếng của Tây Ban Nha. Vì có quá nhiều tác giả gán cho nó, nên nhiều năm qua từ Anónimo (khuyết danh) thường đặt kề bên để trở thành bản Anónimo Romance (Anonymous Romance) – Bản Tình ca không tác giả.

Tuy nhiên có mấy dấu hiệu liên quan tới các danh cầm Narciso Yepes, Vicente Gomez, Antonio Rubira, FerdinanSor và xứ sở Ukraina. Năm 1952, đạo diễn Pháp René Clément, cho ra mắt cuốn phim trắng đen tựa là Jeux Interdits (Forbidden games - Trò chơi cấm). Ngay phần giới thiệu âm nhạc cho phim, có ghi tên Narciso Yepes, với ngụ ý rằng Yepes là tác giả bản Romance. Bộ phim Jeux Interdits đã chuyển bản Romance đi khắp nơi, vô tình gieo vào suy nghĩ của khán giả trên khắp năm châu, Yepes là tác giả bản Romance. Ngày 19 tháng 6 năm 1982, trên kênh radio “Nuestra Programa”, Đài Phát thanh Quốc gia Tây Ban Nha, có cuộc phỏng vấn giữa các phóng viên Fernando Argenta & Araceli Gonzaslez Campa và Narciso Yepes. Nhạc sĩ Narciso Yepes đã khó khăn khi biện minh để tái xác nhận Romance do ông sáng tác vào sinh nhật 7 tuổi của mình (1934), như một món quà tặng mẹ. Và vì không thể chứng minh được mình là tác giả nên khi phải giải thích nguồn gốc bản nhạc trước đại chúng, có khi ông phải gọi nó là bản Anónimo Romance. Thế nhưng ngày nay ở Tây Ban Nha, Yepes đã có được xác nhận tác quyền.